Gluten nedir?
Buğday arpa ve çavdarın içerisinde bulunan bir proteindir. Teknik olarak, gluten, glutenin ve buğdayda bulunan bir prolamin türü gliadin proteinlerinden oluşmaktadır. Bu proteinlerin ince bağırsak yüzeyine zararlı etkileri vardır. Gliadin bazı tahılların yapısında bulunan glutenin zararlı kısmıdır. Gliadin barsak içini döşeyen dokularda iltihaba neden olarak besinlerin emilmesini bozar. Gluten İngilizce “Glue” kelimesinden gelmektedir. Yani yapıştırıcıdır. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf ile yapılan ürünlerdeki yapışmayı, bir arada tutmayı gluten proteini sağlamaktadır. Ürünler bu sayede daha fazla kabarmakta ve elastik bir yapıda olmaktadır. Yiyeceklerde bağlayıcı etkisi olan, kıvam arttırıcı olarak da kullanılan bir maddedir.
GLUTENSİZ DİYET NEDİR?
Vücüdunuzda gluten ile ilgili sorun varsa, glutensiz diyet, aşağıda yer alan alanlar gibi daha çok semptomun hafiflemesine yardımcı olabilmektedir.
- Bitkinlik
- Gastrointestinal sıkıntı ( gaz, şişme, ishal, kabızlık, kusma, mide ekşimesi ve reflü)
- Baş ağrısı (migren dahil)
- Konsantrasyon yetersizliği
- Kilo verme veya kilo alma
- Kısırlık
- Eklem, kemik veya kas ağrısı
- Depresyon
- Solunum problemleri
Gluten duyarlılığı olan insanların gluten tüketmesi, bazı psikiyatrik durumları daha da kötüleştirebilmektedir. Son zamanlarda ortaya konan etkileyici bulgular, glutenin beslenme listesinden çıkarılmasının şunları yaşayan kişilerin davranışlarında gelişme sağladığını ortaya koymaktadır:
- Otizm
- Şizofreni ve diğer duygudurum bozuklukları
- Dikkat eksikliği (hiperaktivite) / bozukluğu (ADD/ADHD)
Milyonlarca insanın gluten duyarlılığı ve çölyak hastalığından farklı olarak buğday alerjisi vardır ve bu durum buğdaysız / glutensiz bir beslenmeye doğru ciddi bir yönelime neden olmaktadır.
Eğer çoğu insan gibi iseniz, aşağıdaki nedenlerden bir tanesinden dolayı glutenden vazgeçmeyi düşünüyorsunuzdur:
- Bir tıp uzmanı, bunu yapmanız gerektiğini, eğer yaparsanız sağlığınızın düzeleceğini söyledi
- Herhangi bir doktora gitmediniz, ancak glütensiz bir diyetle kendinizi daha iyi hissedeceğinizi düşünüyorsunuz.
- Çocuğunuzun ya da sizin davranışsal sorunlarınız söz konusu ve glutensiz bir diyetin yardımcı olacağına inanıyorsunuz.
- Havalı olduğunu düşünüyorsunuz.
Bunlarla birlikte gluten duyarlılığınız olduğundan şüpheleninceye kadar, glutenden vazgeçmeyi düşünmemiş olma ihtimaliniz de bulunmaktadır.
GLUTEN DUYARLILIĞI NEDİR?
Gluten duyarlılığı, glutene karşı fiziksel bir hassasiyettir. Tanımlaması kolay değildir, çünkü bu hassasiyet çeşitli biçimlerde ortaya çıkmaktadır.
Alerjiler
Teknik olarak, glutene alerji diye bir şey yoktur, ancak kişinin içinde gluten bulunan yiyecek ve malzemelere alerjisi olabilmektedir: buğday, arpa ve çavdar. Aslında buğday, milyonlarca insanı etkileyen en yaygın alerjenlerden biridir.
Bu alerjiler de tipik çilek veya kabuklu deniz ürünlerine olduğu gibi tipik alerjilerdir. Bunların hepsi, bir gıda alerjisine verilen tepkilerdir ve bu tepkiler kişiden kişiye ve gıdadan gıdaya değişebilmektedir.
Alerjik belirtiler; öksürük, burun tıkanıklığı, hapşırma, boğaz akıntısı, nezle, boğaz ağrısı ve hatta astıma neden olabilmektedir.
Yiyeceklere karşı akut alerjik reaksiyonlar, genellikle ağızda başlamakta, kaşıntı, metalik tat ve dil, boğaz şişmesi ile kendini gösterebilmektedir. Bazen semptomlar, bağırsak yoluna inmekte ve karın ağrısı, kas spazmları, kusmaya yol açmaktadır.
Gluten Hassasiyeti ve İntoleransı
Gluten duyarlılığından bahsederken alerjilerden pek çok kişinin hassasiyet veya intolerans olarak ifade ettiğini görebilirsiniz. Genelde birbirlerinin yerine kullanılan, duyarlılık, intolerans terimleri, temel olarak vücudumuzun belirli bir gıdaya iyi tepki vermediği anlamına gelmektedir.
Gluten duyarlılığının belirtileri, çölyak hastalığınınkilerle aynıdır ve çölyak hastalığında olduğu gibi genellikle glütensiz bir diyetle ortadan kalkmaktadırlar.
Çölyak hastalığı mı yoksa gluten hassasiyeti mi açıklığa kavuşturmaya testler yardımcı olabilmektedir.
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığı, yaygın görülen bir glutene genetik intoleranstır. Gluten yiyerek tetiklenen bağışıklık sistemi, gluten molekülüne saldırarak tepki vermektedir. Bunu yaparken vücut hücrelerinize de saldırmaktadır. Buna otoimün tepki denilmektedir. Hastalık herhangi bir yaşta, herhangi bir etnik kökende gelişebilmektedir.
Glutensiz yaşama dair daha detaylı bilgiye ulaşmak için aşağıda linki bulunan ilgili kitabı inceleyebilirsiniz. Ayrıca gıda ürünlerimiz için sanal mağazamıza göz atabilirsiniz.
